0
Nederlandse salafisten zijn voor het merendeel zeer fundamentalistische maar vredelievende burgers. Ongeveer 8% van de Nederlandse Moslims is ontvankelijk voor de salafistische leer en het overgrote merendeel hiervan valt onder puriteins of politiek salafisme. Het gebruik van geweld wordt actief gedelegitimeerd en bestreden door verschillende groepen en zij werken ook samen met gemeenten in het bestrijden van radicalisering van o.a. Syriëgangers (Roex 2014: 56-57).
Ook in Nederland zijn de drie verschillende stromingen van het salafisme vertegenwoordigd. Deze vertegenwoordiging reikt van vreedzame Koranstudie door puristen, tot het verspreiden van jihadistische leer via o.a. organisaties als Sharia4Holland en Straatdawah (Vidino, 2015). Hoewel Nederland dus wel jihadistische groeperingen en organisaties kent, zijn er ook vredige salafistische Moslims.
Burgemeester Van Aartsen van Den Haag stelt dat het onderdrukken van het salafisme kan leiden tot een “duister, dicht bolwerk” in reactie op een verbod op de stroming door de Tweede Kamer (Kouwenhoven 2016). Daarnaast stelt ook de AIVD dat het salafisme niet verward moet worden met jihadisme (AIVD 2016). Ineke Roex, onderzoeker aan de UvA, stelt ook dat het onverstandig is om de gehele salafistische beweging neer te zetten als jihadisten. Het is onder andere belangrijk dat een uitleg van de geweldloze salafistische stromingen aanwezig is in het Nederlandse debat (Roex 2014: 58-59).
Jihadisten
Jihadisten gaan nog verder dan de andere twee stromingen. Zij geloven dat geweld gebruikt mag worden om de salafistische leer te verspreiden. Dit wordt goed gepraat door het liberaal toepassen van Takfir -het vogelvrij verklaren van afvallige moslims-, een proces dat door politico’s zeer zelden en door puristen vrijwel nooit toegepast wordt (Wiktorowicz 2006: 228-229).
Het is belangrijk te herhalen dat alle drie de groepen als zeer fundamentalistisch gezien kunnen worden maar dat geweld door zowel puristen en politico’s als een grove zonde geïdentificeerd wordt.
Politico's
Na enkele historische conflicten, waaronder het toestaan van Amerikaanse troepen op 'heilig' Saudi-Arabische grondgebied door de puristenelite ten tijde van de eerste Golfoorlog, ontstond er een groep jonge salafisten die vonden dat de puristen blind waren voor de werkelijkheid. Om de pure Islam daadwerkelijk te beschermen is het volgens deze groep nodig om actief deel te nemen in het politieke debat. Ze claimen niet meer kennis te bezitten over de Islam, simpelweg dat zij het best uitgerust zijn om haar te verdedigen in de moderne politieke realiteit.
Met deze meer pragmatische blik op de plek van het geloof in de huidige wereld plaatsen de politico's zichzelf tussen de passieve puristen en de gewelddadige jihadisten.
Puristen
Wiktorowicz identificeert deze groep als de originele salafisten die zijn oorsprong vindt in Saoedi-Arabië. De Puristen geloven dat het geloof niet verspreid kan worden middels geweld of politieke actie omdat daarbij de menselijke belangen de pure boodschap van de Islam zouden verwateren of zelfs corrumperen. Politiek in het algemeen en democratie in het bijzonder zijn in de ogen van puristen systemen waardoor ‘mensen worden geregeerd door mensen’ terwijl idealiter de wereld door God geregeerd zou worden. In de praktijk steunden de puristen het koningshuis in Saoedi-Arabië omdat een slechte leiding beter was dan geen leiding.
Puristen sluiten zich doorgaans af van de buitenwereld waarbij zij enkel het geloof zouden kunnen verspreiden middels het geven van het ‘goede voorbeeld’. De methoden die door de andere twee stromingen gebruikt worden om de geloofsleer te verspreiden worden door de puristen dus gezien als inmenging van het menselijke rationalisme, met haar gebreken, in de pure Islam.
"[...] Purists view the jihadis and politicos as two of the most dangerous threats to the purity of Islam"
- Wiktorowicz 2006: 220
De 3 Stromingen
Wiktorowicz heeft in zijn grondslagleggende ‘Anatomy of the Salafi Movement’ (2006), een driedeling beschreven die handvatten biedt om de interne discussie van het salafisme te kunnen begrijpen en onderscheid te maken tussen groepen die fundamenteel van elkaar verschillen.
Allereerst beschrijft Wiktorowicz de puristen, de oude garde van ingekeerde theologen.
Ten tweede worden de politico's, een stroming waarbinnen politieke realiteit gecombineerd wordt met theologische discipline, beschreven.
Tot slot zijn er nog de jihadisten, die het geloof door middel van geweld willen verspreiden en iedereen tot vijand van het geloof verklaren die niet van dezelfde strikte leer is.
Klik op de namen van de stromingen om meer over hen te weten te komen en klik hier om te leren over salafisme in Nederland.
Salafisme
Hoewel de salafistische gemeenschap niet uniform is en bestaat uit veel verschillende groepen hebben zij één ding gemeen: salafisten trachten te leven zoals de profeet Mohammed deed. Hiermee proberen zij de ‘pure’ vorm van Islam te beleven (Wiktorowicz 2006: 207). Elke vorm van religieuze innovatie wordt door salafisten afgekeurd en gezien als het afwijken van het correcte pad. Hiermee claimen zij de enige te zijn die de échte’ Islam kennen (ibid.).
Hoewel de salafisten het eens zijn over deze visie ten opzichte van het geloof bestaat er grote discussie over de methoden waarmee het geloof beleden en verspreid mag worden. In dit debat over methoden zijn grofweg drie stromingen te onderscheiden. Voordat deze drie stromingen toegelicht worden is het belangrijk op te merken dat elke vorm van generalisatie in het geval van salafisten een vertekend beeld geeft aangezien in principe elke salafistische groep, moskee of organisatie zijn eigen entiteit is.
Mustafa Aarab
Heeft als gepromoveerd filosoof en programmamaker bij achtereenvolgens de NOS en de NPS (radio voor minderheden) gewerkt; en was van 2005 tot 2015 actief bij verscheidene moslimomroepen.
Tegenwoordig houdt hij zich bezig met (de)radicalisering van moslimjongeren in Nederland. Zo biedt hij een perspectief uit de praktijk tegenover het academische en journalistieke veld.
Martijn de Koning
Antropoloog dr. Martijn de Koning publiceert aan de UvA en de Radboud Universiteit regelmatig onderzoeken die zich concentreren op moslims in het algemeen en specifiek het jihadisme. Als specialist op het gebied van het salafisme is zijn perspectief onmisbaar voor dit onderzoek.
Korte inleiding door twee verschillende deskundigen